هنگامی که یک ظرف آب بر روی آتش است و می جوشد، کافی است
یک استکان آب سرد به آن اضافه کنی، از جوش می افتد. اگر آتش خشم به
سراغمان آمد و به جوش آمدیم، کافی است کمی آب سرد بر سر و صورت خود زنیم،
بی شک خشم ما فروکش خواهد کرد و این سخن پیامبر صلی ا..علیه و آله است که
فرمودند: «هرگاه بطور شدید عصبانی و خشمگین هستید، قدری آب به سر و صورت
خود بزنید.»
در این مقاله قصد نداریم به چرایی وجود خشم بپردازیم بلکه بیشتر سعی در بررسی کنترل خشم و عصبانیت از نگاه اسلام بپردازیم. خشونت و عصبانیت یکی از نشانه های ضعف ایمان و عقیده است،
بر خلاف شجاعت که نشانه ی قوت ایمان و عقیده می باشد غضب از صفات بسیار
زشت شیطانی است، که این دو نیرو می تواند آدمی را در زمره حیوانات درنده و
دیگری می تواند طعم درجه والای انسانیت را به انسان بچشاند.
با توجه به شرایط زندگی های امروزی و متحمل شدن برخی مشکلات و معضلات اقتصادی و اجتماعی جوامع کنونی در تشدید خشونت را نمی توان کتمان کرد، اما با پرداختن به فضای معنوی می توان به این امر آگاه و تاحدود زیادی تحت کنترل خویش در آورد.
با توجه به اینکه اسلام دین رحمت و پیامبر عزیزمان رسول مهربانی است، با این وجود اهل بیت (ع) می توانند یکی از بهترین الگوها برای هر شخصی در زندگی باشند. در همین زمینه تأکیدات فراوان از ائمه معصومین (س) به وفور شنیده و یا سراغ داریم، کافی است کمی در عمل و رفتار خود آنها را به کار بریم تا از تاثیر آنها درشیرین تر شدن چرخه زندگی بهره مند شویم.
درمان را بنا به فراگیری ساده تر به دو بخش تقسیم می کنیم:
درمان موقت
- تلقین آثار خشم: مرتب به خود تلقین نماییم که غضب، دنیا و آخرت را به باد فنا داده و ما را در معرض آتش خشم خدا قرار می دهد، غضب عمر را می کاهد.
- مداومت بر ذکر شریف «أعوذ بالله من الشیطان الرجیم» (المحجه البیضاء،ج5،ص307)
- تمسک به ذکر شریف «لا حول ولا قوة إلا بالله» (مستدرک الوسائل،ج12،ص15)
- فرستادن صلوات بر پیامبر اکرم _ صلی ا...علیه و آله _ (مستدرک الوسائل،ج12،ص15)
- سجده کردن: به درگاه خداوند بی همتا سجده کرده و از آن قدرت بی مثال برای فروکش کردن این آتش شیطانی یاری بجوییم.(المحجه البیضاء،ج5، ص 308)
- تغییر حالت دادن: در روایات دلنشین معصومین_صلوات ا...علیهم اجمعین، وارد شده که شخص عصبانی اگر نشسته، بایستد و اگر ایستاده، بنشیند و صورت از آن صحنه بر گرداند یا دراز بکشد و یا از محل دور شود و خود را به کار دیگری مشغول سازد.(وسائل الشیعه،کتاب جهاد النفس،حدیث 836)
- تماس بدنی از طرق لمس: این نوع از درمان مربوط به خویشاوندان محرمی است که انسان نسبت به آنها خشمگین شده است. در این روش آمده که بر بدن شخصی که شما از او به خشم آمده اید دست بزنید و بدن او را لمس نمایید، چرا که از این طریق خشم شما فروکش می نماید و آرام می گیرید.( بحارالانوار،ج70،ص272)
- وضو گرفتن و غسل کردن: شستن دست و صورت و رساندن آب بر بدن در خاموش نمودن آتش خشم موثر است و در این میان، وضو گرفتن و غسل کردن نقش موثرتری دارد. .( بحارالانوار،ج70،ص272)
هنگامی که یک ظرف آب بر روی آتش است و می جوشد، کافی است یک استکان آب سرد به آن اضافه کنی، از جوش می افتد. اگر آتش خشم به سراغمان آمد و به جوش آمدیم، کافی است کمی آب سرد بر سر و صورت خود زنیم، بی شک خشم ما فروکش خواهد کرد و این سخن پیامبر صلی ا..علیه و آله است که فرمودند: «هرگاه بطور شدید عصبانی و خشمگین هستید، قدری آب به سر و صورت خود بزنید.»
درمان قطعی
این نوع درمان نیاز به شناخت و آگاهی یافتن بر اسبابی دارد که قوه غضب را تحریک می کند که از طریق شناسایی این فضاها می توان با کار و بردباری بر آنها چیره شد و این آتش برخاسته از جان را خاموش نمود.
1.حب نفس: خود پسندی ریشه ی بسیاری از صفات زشت و ناپسند در انسان است و چون در واقع چون بذری مسموم در قلب آدمی کاشته و محصولی جز میوه تلخ جاه طلبی، تکبر و غرور..اگر جلوی این غده سرطانی گرفته نشود تمام وجود آدمی را فرا می گیرد و در نهایت به هلاکت روح ایمانی او می انجامد. چنین انسانی به شدت برای مقام و منزلت پوشالی و ساختگی خود ارزش قائل است و لذا طبیعی است که برای مال و ثروت و علم و مقام نیز به همین اندازه ارزش قائل باشد، زیرا او مقام و منزلت و بزرگی خود را مرهون همین امور می داند و اگر موقعیت امور یاد شده به خطر بیفتد با جان و دل و با تمام قوا از آن ها دفاع می نماید و به طور غریزی و قهری، قوه غضبش شروع به فعالیت نموده و او را تبدیل به یک فرد خشمگین و عصبانی می نماید.
بنابراین بر هر مومن خدا باوری لازم و ضروی است که به منظور حفظ ایمان و رهایی از آثار ویرانگر خشم، برای همیشه پا بر روی خواسته ی دل نهاده و حب و نفس را از خانه قلب خویش بیرون نماید.
2. تلقین نمودن عصبانیت به عنوان شجاعت: عده ای در اثر جهل و نادانی عصبانیت را جوانمردی و شجاعت می دانند و از خشم و غضبی که از خود به نمایش می گذارند تعریف و تمجید می نمایند و همیشه سعی در حفظ این حالت اشتباه شیطانی (حیوانی) خود دارند، در حالی که میان این دو تعریف و حالت تفاوت های اساسی وجود دارد،انسان غضبناک چون دیوانه ها چراغ عقلش خاموش گشته و بدون ملاحظه عواقب کار افعال زشت و غیر انسانی از او صادر می شود، در حالی که شخص شجاع کارهایش بر اساس عقل است و به هنگام غضب کاملا برخود مسلط بوده و به هیچ وجه از خود افعال زشت و ناپسند صادر نمی کند.
